Is dat nu Indisch?

Dat is toch echt niet Indisch? Dat hoor ik vaak nog zeggen toen ik het had/heb over erwtensoep met rijst en sambal. Een soortgelijke reactie krijg je van mensen bij Indische macaroni met ham en kaas. Ook bij Frikandel pan –  gehaktschotel uit de oven. Smoor van vlees of boontjes. Huzarensla met bietjes uit de Indische keuken?

Het valt mij echt wel op dat menig zgn zelfverklaarde kenner van de Indische keuken die niet van Indische afkomst is, noch is opgegroeid met Indische eetgewoonten, zo zijn of haar eigen beeld heeft gevormd.  Er zijn mensen die vol overtuiging vertellen wat je onder Indisch moet verstaan en hoe je het moet eten, gebaseerd op een eigen veronderstelling.  Ach…weet je, bij Indisch eten en koken wordt vaak direct gedacht aan een Rijsttafel: overdadig, bewerkelijk en vooral heet. Als het niet iets met rijst of bami is of tenminste 3 oosterse ingrediënten heeft, dan is het niet Indisch, zei iemand laatst nog. Indisch is toch hetzelfde als Indonesisch en eet je ook bij het Chinees-Indisch restaurant op de hoek. Tja………

Indisch eten is meer dan alleen een overdadige Rijsttafel en volgens mij net ietsjes anders dan Indonesisch.  Indisch verwijst niet naar de republiek Indonesië of India. Het bijvoeglijk naamwoord Indisch is afgeleid van Indië, in het bijzonder Nederlands-Indië en heeft onder andere betrekking op de cultuur en de mensen met roots in de voormalige kolonie van Nederland.

Ook al verwijst het naar een andere tijd en een land dat niet meer bestaat, de gebruiken, de gerechten, kooktechnieken en de eetgewoonten die daar zijn ontstaan bestaan nog wel. Deze eetcultuur is na de tweede wereldoorlog o.a. meegenomen naar Nederland en wordt gedragen door met name de Indische-Nederlanders (de Indo-Europeanen, Indo’s) en de ‘totoks,’ de naam voor een in Nederlands-Indië wonende volbloed ‘blanke’, Europese Nederlander die de Indische cultuur heeft omarmd en zichzelf tot de Indischen rekende.

Deze culinaire erfenis is inmiddels ingelijfd in de Nederlandse keuken. De ‘Nederlandse’ rijsttafel bijvoorbeeld, wordt dan ook met trots aan internationale gasten aangeprezen, zowel in het binnenland als buitenland.

Dat de Indische keuken haar oorsprong vindt in het geografische gebied dat nu Indonesië heet, kan zeker voor verwarring zorgen.  Dat daardoor gemakshalve over de Indonesische keuken wordt gesproken is echt wel begrijpelijk. Zelfs binnen de Indische gemeenschap zijn er mensen die daarvan overtuigd zijn. Ik denk, dat het een beetje te kort door de bocht is.  Er wordt nml geheel voorbij gegaan aan de unieke gerechten die zijn ontstaan in de tijd van koloniaal Indonesië. Echter die zijn door veel mensen niet (h)erkend en gemakshalve worden die onder de noemer Indonesisch geplaatst.

Om die gerechten en stroming te benoemen vind ik dat het labeltje ‘Indische keuken’ goed past. Tot deze Indische keuken echter, behoren bovendien niet alleen een grote hoeveelheid inheemse gerechten (afkomstig van de verschillende eilanden in Indonesië), maar ook Nederlandse gerechten en een keur aan gerechten die een Europese of Aziatische basis hebben en in de loop der tijd verrijkt en/of veranderd zijn. Dit door het vermengen van inheemse of buitenlandse ingrediënten en kooktechnieken. Wat begon als een zoektocht naar de smaak van thuis door de eerste Nederlandse handelaren die daar in het verre Zuidoost-Azië gingen wonen sinds de 17e eeuw, ontwikkelde zich uiteindelijk tot een van de eerste mengkeukens ter wereld.

Hierin is “het beste” van beide werelden verenigd. Niet alle ingrediënten waren beschikbaar. Zo moesten koks creatief en inventief zijn en moesten surrogaten worden gebruikt om zoveel mogelijk originele recepten te benaderen. Aan bestaande maaltijden werd wat toegevoegd of werden op een andere manier geserveerd. Hierbij ontstonden er veel nieuwe recepten. Deze keuken is vervolgens weer verder ontwikkeld in de landen waar de Indischen naartoe zijn verhuisd, ook weer op zoek naar de smaak van thuis, maar nu het voormalig Nederlands-Indië.

De Indische maaltijden worden voornamelijk nog in huiselijk kring geserveerd en zijn vaak familierecepten die van de ene op de andere generatie zijn doorgegeven. De Indonesische en Chinees-Indische keukens hebben haar eigen culinaire ontwikkeling ondergaan. 

Maar…..niet vergeten: Indisch is anders!